خبرگزاري آريا – وبسايت گجت نيوز – محمد قاسمي: تصور اينکه مواد شيميايي طبيعي موجود در سبزيجات و ميوهها با مواد شيميايي مصنوعي تفاوت دارند، راهي خوبي براي نگاه به دنياي اطرافمان نيست. در مواد غذايي که همهروزه مصرف ميکنيم، ترکيبات شيميايي بسياري وجود دارند که حتي تلفظ نام برخي از آنها هم سخت است! تمام غذاها و مواد خوراکي اطراف ما از مواد شيميايي توليد شده و حتي محل توليد آنها (طبيعت يا آزمايشگاه) هم صورت مسئله را پاک نميکند. درادامه ميخواهيم نگاهي به برخي از ترکيبات شيميايي موجود در مواد غذايي داشته باشيم.
اگر تاکنون بوي ميخک توجه شما را به خود جلب کرده، بهتر است بدانيد که اين بو به خاطر وجود مادهاي با نام اوژنول (Eugenol) است.
طعم و عطر دارچين که درواقع از پوست خشکشده داخلي نوع خاصي از درختان تهيه ميشود نيز به خاطر وجود مادهاي به نام سينامالدهيد (Cinnamaldehyde) است.
پس تا اينجا مطمئن شدهايد که تمام مواد طبيعي و مصنوعي، طعم خود را از مواد شيميايي دريافت ميکنند. پس اين مورد را هم اضافه کنيد که تفاوت ميان مواد طبيعي و شيمايي هم به خاطر وجود مواد شيميايي است.
طعم مربوط به مواد طبيعي از هر چيزي که امکان خوردن آن وجود داشته باشد، تهيه ميشود که از جمله آنها ميتوان به حيوانات و سبزيجات اشاره کرد. اين موضوع حتي در رابطه با مواد خوراکي که در آزمايشگاهها براي ساخت طعمدهندهها از آنها استفاده ميشود نيز صدق ميکند.
براي ساخت طعمدهندههاي مصنوعي از هر چيزي استفاده ميشود، حتي مواد غير قابل خوردن مثل نفت (Petroleum) که بسياري براي ايجاد مواد شيميايي طعمدهنده از آن استفاده ميکنند.
برخي مواقع، يک طعمدهنده شيميايي را ميتوان به کمک منابع طبيعي يا شيمايي توليد کرد؛ اگرچه در اين حالت روش انجام کار متفاوت است، اما مولکول توليدشده تفاوتي با منبع اصلي آن ندارد.
با اينحال چرا باز هم از طعمدهندههاي مصنوعي استفاده ميشود؟ در حالت کلي، مواد شيميايي مصنوعي در طعمدهندههاي مصنوعي هزينه توليد پايينتري نسبت به آنچه در منابع طبيعي مواد شيميايي پيدا ميشود، دارند. بهعلاوه استفاده از آنها ايمنتر خواهد بود چراکه درگذشته آزمايشهاي لازم روي اين مواد انجام شده است. در نهايت توليد آنها به خاطر عدم نياز به زميني براي پرورش، سازگاري بيشتري با محيط زيست دارند.
وانيلين (Vanillin) يکي ديگر از ترکيبات شيميايي موجود در مواد غذايي است که بوي وانيل از آن نشات ميگيرد. در طبيعت، وانيلين از گونهاي بومي از گياه ارکيده در مکزيک به دست ميآيد. اما پروسه استخراج اين ماده شيميايي طبيعي و خالص، فوقالعاده زمانبر و پرهزينه است. به همين جهت محققان موفق به پيدا کردن راهي براي توليد وانيل مصنوعي در آزمايشگاهها شدهاند.
سال ۲۰۰۶ بود که يکي از پژوهشگران ژاپني با نام مايو ياماموتو (Mayu Yamamoto) موفق به پيدا کردن راهي براي استخراج وانيل از مدفوع گاو شد. همين دستاورد بزرگ نيز باعث شد تا جايزه ايگ نوبل (Ig Nobel Prize) در دانشگاه هاروارد به او برسد.
بسياري از مردم متوجه نميشوند که ترکيبات شيميايي موجود در طعم و بوي مواد طبيعي، به همان اندازه هم در طعمدهندههاي مصنوعي يافت ميشود. به عنوان مثال، تعداد مواد شيميايي که براي توليد طعم و بوي توت فرنگي مصنوعي در يک نوشيدني توت فرنگي استفاده ميشود، مشابه همان ميزان در يک توت فرنگي تازه است.
عطر و طعم مصنوعي انگور برخلاف تصور بسياري از افراد، از مادهاي شيميايي در انگور بنفش مشتق شده و خبري از انگورهاي سبز يا قرمز که در سوپرمارکتها فروخته ميشوند، نيست. به همين جهت موادي با بو و مزه مصنوعي انگور مثل آبنباتها يا نوشيدنيها، بفنش بوده و مزه آئها با انگور طبيعي تفاوت دارد.
لازم است بگوييم برخي طعمدهندههاي طبيعي از همتاي مصنوعي آنها خطرناکتر هستند. شايد باورش کمي سخت باشد اما بعد از استخراج، در بوي خوب بادام يا بنزآلدهيد (Benzaldehyde) ميتوان رد پاي سيانيد را پيدا کرد. به همين دليل است که در برخي از فيلمهاي سينمايي، بوي تلخ بادام را به مسمويت افراد با سيانور ارتباط ميدهند.
سوياي خام که سس سويا از آن تهيه ميشود هم سمي است. اين در حاليست که براي توليد سسهاي صنعتي سويا، به جاي پختن آنها از پروتئينهاي گياهي هيدروليزشده استفاده ميشود.
بسياري از مردم نگران ترکيبات شيميايي موجود در مواد غذايي همچون مونوسديم گلوتامات (MSG) که به غذاهاي مختلف اضافه ميشود، هستند. بهعلاوه ارتباط ميان سردرد و اين مواد که به عنوان «سندروم رستوران چيني» شناخته ميشود نيز تنها يک باور غلط است. به عقيده محققان، علائم مربوط به مصرف غذاهاي چيني به خاطر وجود مقادير بالايي از نمک در اين غذاهاست.